Feit of fictie: misvattingen over vogels (deel 2)

Er is opgemerkt dat sommige vogels, wanneer ze op een mierennest landen, hun vleugels uitslaan en wachten totdat de woedende insecten hen aanvallen door mierengif te spuiten. Vogels gebruiken het natuurlijke gif van mieren om andere insecten te bestrijden — zo te zeggen, ze bestrijden vuur met vuur.

Dit proces wordt mierenbaden, ook wel anting genoemd, of het zogenaamde 'baden in een mierennest'. Vogels wrijven hun veren en huid in met mieren of laten de insecten over hun lichaam kruipen.

Mierenzuur en andere vloeistoffen die door mieren worden geproduceerd, hebben insectendodende eigenschappen. Door hun veren ermee te behandelen, doden of verjagen vogels parasieten, waaronder teken, veerluis en vlooien. Na het mierenbaden blijven vogels vaak voor hun veren zorgen op traditionele manieren: schoonmaken met de snavel of baden.

Dit eigenaardige ritueel kent twee vormen: actief en passief. Tijdens de actieve vorm pakt de vogel een mier in zijn snavel en wrijft deze over zijn veren. In de passieve vorm hurkt de vogel boven een groep mieren of gaat op een mierennest liggen, spreidt zijn vleugels en blijft enige tijd in deze onnatuurlijke houding, waardoor de mieren bij hun veren kunnen komen.

Vogels zijn zeer kieskeurig bij het kiezen van mieren voor deze procedure: ze vermijden bijtende soorten en geven de voorkeur aan degenen die mierenzuur spuiten ter verdediging.

Mierenbaden is beschreven bij meer dan 200 vogelsoorten uit verschillende orders, voornamelijk bij zangvogels. Het komt ook voor bij papegaaien, spechten, de Virginische oehoe, vele soorten kraaiachtigen (zoals raven en eksters) en hoenderachtigen (zoals fazanten en kalkoenen).

Bij een klein vogeltje kan men een echte winterslaap waarnemen. Dit is de Amerikaanse witkeelnachtschade, beter bekend als de slapende nachtschade. Een van de variëteiten van deze vogels leeft in Noord-Amerika en met het begin van de kou schuilt het in rotsspleten en valt in slaap.

De lichaamstemperatuur van deze vogel daalt tot +18 °C in plaats van de gebruikelijke +41 °C voor vogels, en hij valt in een diepe slaap die de hele winter duurt. In de lente 'ontdooit' de slapende nachtschade en begint insecten te vangen, die tegen die tijd ook wakker worden.

De algemene lichaamsstructuur van vogels voorziet niet in dergelijke manoeuvres. Er is echter een vogel die achteruit kan vliegen, en dat is voor haar noodzakelijk. Dit is de kolibrie — de kleinste vogel ter wereld.

De vliegstijl en voedingswijze van de kolibrie lijken meer op die van een insect. Tijdens de vlucht slaan de vleugels van de kleinste vertegenwoordigers van deze soort tot 100 keer per seconde en maken zeer complexe spiraalvormige bewegingen, waardoor de kolibrie niet alleen in de lucht kan blijven hangen, maar ook in elke richting kan bewegen, inclusief achteruit.

Dergelijke complexe luchtmanoeuvres zijn noodzakelijk wanneer kolibries zigzaggen door dichte tropische vegetatie, van bloem naar bloem fladderen of op jacht zijn naar kleine insecten.

Deze 'oren' van de oehoe zijn niet bedoeld om te horen, het is slechts een soort ornament. In feite zijn het bosjes verlengde veren, zogenaamde 'veeroren'. Bij mannetjes zijn ze rechter dan bij vrouwtjes; echter is dit alleen zichtbaar van dichtbij en bij goed zicht.

De naar de zijkanten uitstekende verlengde veren op het hoofd, die velen ten onrechte voor oren houden, helpen de vogel op te gaan in zijn omgeving tijdens zijn rust overdag.

Over het algemeen hebben roofvogels uit de familie van de uilen oren, maar een deel van deze gehoororganen is verborgen in de veren op hun hoofd. Dit zijn kleine beweeglijke plooien rond de oorgaten.

In werkelijkheid warmen vogels gewoon hun poten op. Deze houding is vergelijkbaar met die van zoogdieren, wanneer ze zich oprollen om hun lichaamswarmte te behouden. Vogels doen bijna hetzelfde door hun lichaam pluizig te maken en alle uitstekende lichaamsdelen te verbergen: hun hoofd onder hun vleugel, hun poot in het warme dons van hun buik.

Vanaf apen tot ratten en vlinders, bijna alle dieren zijn in de ruimte geweest. Eerst ervaren ze een shock, vervolgens raken ze gewend zonder bijzondere gevolgen, en bij terugkeer in hun gebruikelijke omgeving passen ze zich vrij snel aan.

Echter, voor één klasse betekent verblijf in de ruimte een hongerdood. Deze klasse zijn de vogels. Hun anatomie van het spijsverteringssysteem speelt hen parten. Het punt is dat vogels alleen voedsel kunnen doorslikken onder invloed van de zwaartekracht.

Meeuwen en albatrossen, die in gebieden leven waar zoet water schaars is en er een hele oceaan aan zout water is, drinken zout water en voelen zich prima.

Bij de albatros vindt dankzij een speciaal orgaan in de snavel bij de neusgaten de scheiding van zouten van het water plaats; zoet water komt het lichaam binnen, terwijl de geconcentreerde zoutoplossing door de vogel niet verspild wordt maar op zijn veren wordt aangebracht, waardoor deze waterdicht worden.

De wijze natuur zorgde veel eerder voor haar wezens dan de mens. En als de mens hiervoor een speciaal hulpmiddel en soms de hulp van een arts nodig heeft, redt de kievit zichzelf met eigen middelen.

Bij darmproblemen, dankzij de lange snavel en flexibiliteit van de nek, drinkt de vogel water, buigt zich en geeft zichzelf een klysma. Indien nodig herhaalt hij de procedure.

Er is een vogel die de wereld letterlijk door een roze bril ziet. Dit is een van de meest voorkomende vogels op aarde. Eigenlijk zijn er ongeveer een miljard van deze vogels en ze leven constant naast de mens. Dit is de huismus.

De veren van de flamingo zijn wit, zonder enige roze tinten. Echter, hun dieet bevat verschillende soorten garnaaltjes die carotenoïden bevatten, waardoor de veren roze kleuren.

Er zijn maar liefst 6 soorten flamingo's. De meest opvallende vertegenwoordigers van deze familie zijn de rode flamingo's.

In dierentuinen worden flamingo's vaak gevoed met wortels, die de geel-oranje plantkleurstof bèta-caroteen bevatten. Daarom kun je in de dierentuin flamingo's met geel-oranje tinten zien.

Meer interessante feiten over flamingo's vind je in ons artikel ☛

Er is een vogel die vrijwel elk geluid kan nabootsen. Dit is de grote liervogel (of superieure liervogel). Deze vogels hebben een uitstekende capaciteit om niet alleen natuurlijke geluiden, maar ook kunstmatige geluiden uit hun omgeving na te bootsen.

De grote liervogel bootst het zingen van andere vogels en de kreten van dieren na die ze om zich heen hoort. Dit resulteert in zo'n overtuigende nabootsing dat zelfs de echte vogels, wier geluiden ze imiteert, worden misleid.

Maar het meest interessante is dat deze vogel elk kunstmatig geluid kan nabootsen dat hij in het bos hoort. Dit kunnen de geluiden van werkende houthakkers en hun kettingzagen zijn, het geluid van een sluiter en de aandrijvingsmechanismen van een fotocamera, de geluiden van een autovergrendelingssysteem en nog veel meer.

Hoe deze vogel kettingzagen, autovergrendelingssystemen, het geluid van een sluiter van een fotocamera en nog veel meer nabootst, kun je zien in ons artikel ☛