Mity i ciekawe fakty o żarówce i Edisonie

Powszechnie uważa się, że Thomas Edison (Thomas Edison) był człowiekiem mało wykształconym, utalentowanym samoukiem, który nie znał teorii i w swojej działalności kierował się intuicją oraz metodą prób i błędów. Jednak publikacja w USA na początku lat 90. pierwszego tomu zbioru „Pisma Thomasa Alvy Edisona” zaprzecza temu utartemu przekonaniu. Opublikowane dokumenty wyraźnie pokazują głęboką znajomość literatury naukowej tamtych czasów przez wynalazcę. Co więcej, Edison sam opublikował kilka artykułów w czasopismach technicznych.

To właśnie znajomość literatury technicznej pomogła mu udoskonalić (a nie wynaleźć, jak wielu sądzi) żarówkę elektryczną. Ale po kolei.

Już na początku XIX wieku rosyjski uczony Wasilij Pietrow, który jako pierwszy opisał w swoim dzienniku niezwykłe zjawisko — wyładowanie elektryczne, przypuszczał, że w przyszłości będzie można je jakoś wykorzystać. W 1813 roku odkryto „łuk Volty”. A w 1876 roku znany rosyjski fizyk Jabłoczkow zademonstrował potężne źródło światła elektrycznego o mocy 6000 świec. Wynalazek ten stał się znany na świecie jako „świeca Jabłoczkowa” rosyjskiego uczonego. „Rosyjskie światło” było z powodzeniem wykorzystywane do oświetlania wieczornych ulic i placów przed teatrami. W tamtym czasie w gazetach francuskich można było przeczytać: „Rosyjski fizyk zostawił bez pracy wszystkich latarników w Paryżu”.

Jednak „świece Jabłoczkowa” miały jedną istotną wadę — z powodu zbyt dużej mocy i nieporęcznej konstrukcji nie można ich było wykorzystać do oświetlenia domu.

W tym samym czasie o swoim wynalazku poinformował fizyk-wynalazca Aleksander Ładygin. W 1873 roku wynalazł urządzenie, w którym pod szklanym próżniowym kloszem po włączeniu prądu między dwiema elektrodami świecił kawałek węgla. Do stworzenia nowoczesnej żarówki brakowało tylko jednego kroku.

I ten krok został wykonany. W 1880 roku amerykański wynalazca Thomas Alva Edison uzyskał patent na żarówkę elektryczną.

Jednak nie był pierwszym, który opatentował nowoczesny wariant żarówki elektrycznej. Dziesięć miesięcy przed nim angielski wynalazca Joseph Swan zaprezentował podobną żarówkę w Newcastle. Co więcej, patent na wynalazek Swan otrzymał rok wcześniej niż Edison.

Nie ulega wątpliwości, że Thomas czytał artykuł w czasopiśmie „Scientific American” o pracy Swana nad żarówkami elektrycznymi. Ponieważ wynalazek Swana nie był doskonały, Edison zdołał ulepszyć jego projekt.

Nie minęło wiele czasu, a wynalazek ten zaczął przynosić Edisonowi duże zyski, co oczywiście oburzyło Swana, który złożył pozew przeciwko amerykańskiemu wynalazcy.

Sądy brytyjskie uznały Thomasa Edisona za winnego naruszenia praw autorskich. Zgodnie z orzeczeniem sądu musiał uczynić Swana swoim wspólnikiem, co zostało zrealizowane, i firma Edisona w Wielkiej Brytanii zaczęła nosić nazwę „Edison and Swan United Electric Company” (później Edison wykupił udziały Swana w firmie).

Jednak na tym nie zakończyły się problemy. Jego poprzednik znalazł się również w USA. 8 października 1883 roku amerykański urząd patentowy orzekł, że projekty Thomasa Edisona opierają się na wynalazkach Williama Sawyera, a patenty Edisona zostały uznane za nieważne.

Dlaczego więc właśnie on jest uważany za wynalazcę żarówki elektrycznej? Wyjaśnia to fakt, że był właścicielem energetycznej firmy (która później będzie znana jako „General Electric”) i stworzył system energetyczny Nowego Jorku. Ponadto nieustannie udoskonalał wynalazek, a jeśli na początku żarówki przepalały się po 150 godzinach pracy, to później Edison opracował żarówkę działającą przez 1200 godzin.

Tak więc błędem jest przypisywanie wynalezienia żarówki wyłącznie Edisonowi, ponieważ jego żarówka elektryczna była tylko udoskonaleniem wcześniejszych projektów innych naukowców.

Wynalazek należy także do niemieckiego wynalazcy Heinricha Göbela, który jako pierwszy wpadł na pomysł wyciągnięcia powietrza ze szklanej bańki. Natomiast rosyjski wynalazca Aleksander Ładygin jako pierwszy zaproponował wykonanie żarnika nie z węgla ani zwęglonych włókien, ale z wolframu o wysokiej temperaturze topnienia.

Jednak to Edison wymyślił współczesny kształt żarówki, gwintowany cokół z gniazdem, wtyczkę, gniazdko i bezpieczniki. Zrobił wiele dla masowego stosowania oświetlenia elektrycznego.

Ciekawostka!

Amerykański wynalazca i przedsiębiorca Thomas Alva Edison, który uzyskał w USA 1093 patenty i około 3000 w innych krajach świata, jest twórcą fonografu, udoskonalił telegraf, telefon, sprzęt filmowy i opracował jeden z pierwszych komercyjnie udanych wariantów żarówki elektrycznej.

Edison wyróżniał się niezwykłą determinacją i pracowitością. Szukając odpowiedniego materiału na żarnik żarówki elektrycznej, przebadał około 6000 próbek, zanim zatrzymał się na zwęglonym bambusie. Testując właściwości obwodu węglowego żarówki, spędził w laboratorium około 45 godzin bez przerwy. Aż do bardzo podeszłego wieku pracował od 16 do 19 godzin dziennie.

„Geniusz to 1 procent inspiracji i 99 procent potu” — mówił Thomas Edison.

Nikola Tesla mówił o swoim koledze:

„Gdyby Edison musiał znaleźć igłę w stogu siana, nie marnowałby czasu na określenie najbardziej prawdopodobnego miejsca jej znalezienia. Natychmiast z gorączkową pilnością pszczoły zacząłby przeglądać źdźbło po źdźble, aż znalazłby przedmiot swoich poszukiwań. Jego metody są niezwykle nieefektywne: może zmarnować ogromną ilość czasu i energii i niczego nie osiągnąć, jeśli nie pomoże mu szczęśliwy przypadek. Na początku z żalem obserwowałem jego działalność, rozumiejąc, że niewielka wiedza teoretyczna i obliczenia oszczędziłyby mu 30% wysiłku. Ale gardził on nauką książkową i wiedzą matematyczną, ufając wyłącznie swojemu instynktowi wynalazcy i zdrowemu rozsądkowi Amerykanina.”

Praca Thomasa Edisona z Nikolą Teslą

W 1884 roku Edison zatrudnił młodego serbskiego inżyniera Nikolę Teslę, którego obowiązkiem była naprawa silników elektrycznych i generatorów prądu stałego. Tesla proponował zastosowanie prądu przemiennego w generatorach i instalacjach energetycznych. Edison dość chłodno przyjmował nowe pomysły Tesli, co prowadziło do ciągłych sporów.

Tesla twierdzi, że wiosną 1885 roku Edison obiecał mu 50 000 dolarów (co wówczas odpowiadało około milionowi dzisiejszych dolarów), jeśli uda mu się konstrukcyjnie poprawić maszyny prądu stałego zaprojektowane przez Edisona. Nikola z entuzjazmem przystąpił do pracy i wkrótce zaprezentował 24 wersje maszyn Edisona działających na prąd przemienny, nowy komutator i regulator znacznie poprawiające ich parametry eksploatacyjne.

Po zatwierdzeniu wszystkich udoskonaleń, na pytanie o wynagrodzenie Edison odmówił, mówiąc, że imigrant nie rozumie jeszcze amerykańskiego poczucia humoru. Obrażony Tesla natychmiast zrezygnował z pracy. Kilka lat później Tesla otworzył swoją firmę „Tesla Electric Light Company” w pobliżu Edisona. W odpowiedzi Edison rozpoczął szeroką kampanię informacyjną przeciwko prądowi przemiennemu, twierdząc, że wysokie napięcie stosowane w systemach prądu przemiennego jest niebezpieczne.

Wojna prądów | Który prąd jest lepszy: stały czy przemienny?

W przeciwieństwie do Edisona, który zasłynął jako niestrudzony eksperymentator i sprawny biznesmen, zwolennicy prądu przemiennego opierali swoje argumenty na matematyce i prawach fizyki. Zapoznawszy się z patentem Edisona, amerykański przedsiębiorca i inżynier George Westinghouse zauważył słaby punkt jego systemu – duże straty mocy w przewodnikach podczas przesyłu energii elektrycznej na duże odległości.

W efekcie George Westinghouse w 1886 roku zaprezentował konkurencyjną sieć dystrybucji energii elektrycznej opartą na prądzie przemiennym.

Odejście od prądu stałego oznaczało finansową porażkę Edisona, który dużą część dochodów czerpał z opłat patentowych. Przeczuwając klęskę, Edison złożył pozew za naruszenie ponad 10 patentów, ale decyzje sądu nie były dla niego korzystne.

Konflikt Thomasa Edisona z George'em Westinghouse'em i jego partnerem Nikolą Teslą o wybór między prądem stałym a przemiennym zyskał nazwę „wojna prądów” lub „bitwa prądów” (Battle of the currents).

O tym wielkim konflikcie największych wynalazców swojego pokolenia powstał film „Wojna prądów”. Film miał premierę 9 września 2017 roku pod hasłem „Kto kontroluje energię, kontroluje przyszłość”.

Jak wspomniano wcześniej, Nikola Tesla, który pracował w laboratorium Edisona, próbował udowodnić, że prąd przemienny jest bardziej efektywny przy przesyle energii na duże odległości. Proponował jego zastosowanie w instalacjach energetycznych i generatorach, ale nie znalazł poparcia.

Ta „wojna” między konkurującymi firmami „Edison Electric Light” i „Westinghouse Electric Corporation” trwała ponad 100 lat i zakończyła się w listopadzie 2007 roku wraz z ostatecznym przejściem konsumentów w Nowym Jorku z prądu stałego na przemienny.

Ciekawostki o Thomasie Edisonie

1. Thomas Edison zarejestrował ponad 1000 patentów w USA, co czyni go jednym z najbardziej produktywnych wynalazców w historii.
2. Edisonowi przypisuje się wynalezienie najprostszego urządzenia do wykonywania tatuaży. Powodem były pięć kropek na jego lewym przedramieniu oraz opatentowany w 1876 roku przyrząd grawerski Stencil-Pens. Jednak ojcem maszyny do tatuażu uważa się Samuela O'Reilly'ego.
3. W 1877 roku Edison wynalazł fonograf – pierwsze urządzenie do zapisywania i odtwarzania dźwięku, co stało się rewolucyjnym krokiem w przemyśle muzycznym.
4. Edison opracował kinetoskop – jedno z pierwszych urządzeń do wyświetlania ruchomych obrazów, co było ważnym krokiem w rozwoju kinematografii.
5. Na jego sumieniu ciąży śmierć słonicy Topsy. Zwierzę zabiło trzech ludzi, więc podjęto decyzję o jego egzekucji. Edison, chcąc wygrać „wojnę prądów”, zaproponował zabicie słonicy prądem przemiennym o napięciu 6000 woltów, a „przedstawienie” zostało nagrane na taśmie filmowej.
6. W biografii tego amerykańskiego geniusza znajduje się nieudany projekt, dla którego wybudowano nawet fabrykę do wydobywania żelaza z rud niskiej jakości. Współobywatele szydzili z wynalazcy, udowadniając, że prościej i taniej inwestować w złoża rud. I mieli rację.
7. W 1911 roku Edison zbudował dom z betonu, włącznie z parapetami i rurami elektrycznymi, który nie nadawał się do zamieszkania. W tym samym czasie próbował swoich sił jako projektant mebli, prezentując potencjalnym klientom betonowe przedmioty wnętrzarskie, jednak również poniósł porażkę.
8. Jednym z jego dziwnych pomysłów było stworzenie helikoptera napędzanego prochem strzelniczym. Seria eksplozji, które zniszczyły część fabryki Edisona, zmusiła go do zaprzestania eksperymentów.
9. Poprzez wynalezienie żarówki o długim czasie działania Edison przyczynił się do zmniejszenia czasu snu ludzi o dwie godziny. Nawiasem mówiąc, udoskonalenie żarówki zajęło mu 40 000 stron notatek.
10. Słowo „hello”, rozpoczynające rozmowę telefoniczną, to również pomysł Edisona. W liście z 15 sierpnia 1877 roku do prezesa firmy telegraficznej w Pittsburghu zaproponował używanie tego słowa jako powitania. W tym „starciu” jego przeciwnikiem był Alexander Bell, twórca amerykańskiej telefonii, który zaproponował użycie słowa „ahoy” (które było używane przy spotkaniu statków). Jednak słowo „hello” lepiej przyjęło się w języku codziennym, co możemy zaobserwować.

15 faktów o Thomasie Edisonie

Edison kontra Tesla

Wolna energia Tesli