Voedsel van de toekomst: 7 nieuwe soorten voedingsproducten

De wereldbevolking blijft gestaag groeien en tegen het midden van de 21e eeuw kan het totale aantal inwoners van de planeet oplopen tot 9 miljard. Deze demografische trend verergert onvermijdelijk het probleem van voedselvoorziening, waardoor wetenschappers en innovatieve bedrijven voortdurend naar manieren zoeken om voedsel in de benodigde hoeveelheden te produceren. Daarbij zijn niet alleen kwantitatieve indicatoren belangrijk, maar ook betaalbare kosten, evenals het behoud van kwaliteit en veiligheid van producten. Geavanceerd onderzoek op het gebied van de voedingsindustrie en biotechnologie beperkt zich niet alleen tot laboratoriumexperimenten: er worden nu al fundamenten gelegd voor de komende decennia, die het mogelijk maken met optimisme te kijken naar de diversiteit van het dieet van toekomstige generaties.

In ons overzicht bespreken we verschillende potentiële voedselsoorten die nu nog exotisch lijken, maar in de toekomst heel goed de basis kunnen vormen van het dagelijkse menu van onze nakomelingen.

1. Vlees uit het laboratorium

Veel mensen nemen traditioneel vlees op in hun dieet omdat het essentiële aminozuren, B-vitaminen, ijzer, zink en andere belangrijke componenten bevat die moeilijk volledig uit plantaardige bronnen te verkrijgen zijn. Massaproductie van dierlijke producten gaat echter gepaard met ecologische en economische problemen: hoge water- en voerkosten, uitgebreide weidegronden, broeikasgasemissies.

Daarom ontwikkelen wetenschappers over de hele wereld steeds actiever technologieën voor het creëren van kunstmatig (gekweekt) vlees. Een doorbraak op dit gebied vond plaats toen Amerikaanse onderzoekers erin slaagden een runderanaloog te kweken door gebruik te maken van stamcellen van koeien onder laboratoriumomstandigheden. Het resultaat was vleesweefsel dat qua uiterlijk en voedingswaarde lijkt op gewone biefstukken.

Hoewel het kweekproces van synthetisch vlees nog steeds behoorlijk duur is, werken ontwikkelaars actief aan het verlagen van de kosten, het verbeteren van de smaak en de structurele eigenschappen van het product. Experts zijn er echter van overtuigd dat dit gebied in de nabije toekomst betaalbaar en veilig “schoon vlees” op de markt zal brengen, wat de ecologische belasting aanzienlijk zal verminderen en aan de groeiende vraag zal voldoen.

Interessante feiten

Sommige startups presenteren hun producten nu al in restaurants. Deze gerechten blijven echter voorlopig een dure culinaire ervaring, maar tegen 2030 kunnen gekweekte steaks en hamburgers verschijnen in de menu's van massale ketens.

In Nederland wordt onderzoek gedaan naar het kweken van pluimveevlees: wetenschappers proberen vleesvezels van kip, kalkoen en eend te produceren die een natuurlijke smaak hebben en de nuttige samenstelling behouden. Deze aanpak zal bovendien het aantal landbouwgrond dat wordt gebruikt voor graanvoer voor vogels verminderen.

2. Vis van de boer

Voor kustlanden zijn zeevruchten en vis een belangrijke bron van eiwitten, omega-3 vetzuren en vele mineralen. Overbevissing van zeeën en oceanen heeft echter geleid tot een ernstige afname van populaties van bepaalde soorten. Bovendien bemoeilijken verslechterende ecosystemen en watervervuiling de taak om mensen van vis te voorzien.

Viskweek (aquacultuur) wordt beschouwd als een van de meest veelbelovende manieren om dit probleem op te lossen. Het kweken van vis in kunstmatige of gecontroleerde natuurlijke waterlichamen en op speciale onderwaterboerderijen biedt een aantal voordelen:

• gecontroleerd dieet en leefomstandigheden;
• vermindering van de druk op natuurlijke visvoorraden;
• meer voorspelbare productieniveaus en constante kwaliteit.

In sommige landen worden vis en zeevruchten al gekweekt volgens het principe van "circulaire landbouw", waarbij afval uit de ene sector wordt gebruikt als voeding of meststof in een andere. Bijvoorbeeld, afval van het kweken van een vis kan dienen als voeding voor zeewier, dat op zijn beurt wordt gebruikt als waardevolle bron van eiwitten en nuttige micro-elementen.

Interessant feit

In China en Noorwegen worden al lang grootschalige experimenten uitgevoerd met het kweken van zalm, steur en garnalen in zout- en zoetwaterboerderijen. Het doel van dergelijke projecten is om consumenten van gezonde vis te voorzien, stroperij te verminderen en de ecosystemen van de wereldzeeën te ondersteunen.

3. Vervangers voor vis

Tegelijkertijd met traditionele viskweek verkennen wetenschappers technologieën voor het synthetiseren van vis en zeevruchten onder laboratoriumomstandigheden. Zo slaagden onderzoekers in de VS erin een product te creëren dat lijkt op visfilet door middel van kweek van spiercellen van goudvissen in kalfsserum. Ondanks de complexiteit en hoge kosten van dit proces, wijzen deze prestaties op het potentieel van kunstmatige vis op de markt.

Een andere onderzoeksrichting betreft garnalen, inktvissen en andere zeevruchten, die worden gekweekt met behulp van biologische platforms zoals zeewierculturen en ongewervelde cellen. Wetenschappers proberen niet alleen de smaak, maar ook de textuur en visuele kenmerken van het product na te bootsen om te voldoen aan de behoeften van consumenten die gewend zijn aan traditionele zeevruchtenmenu's.

Interessant feit

Vandaag richten enkele startups (bijvoorbeeld in Singapore en Israël) zich op het ontwikkelen van “laboratoriumgarnalen”, waarbij ze de benodigde spiervezels creëren op basis van eiwitten, geëxtraheerd uit algen en schaaldieren. Als dergelijke projecten commercieel succesvol zijn, opent dit de deur naar breed gebruik van kunstmatige zeevruchten in de culinaire wereld en vermindert het de schadelijke effecten van overbevissing op de wereldoceanen.

4. Voedsel van insecten

In veel Aziatische en Afrikaanse landen zijn gerechten van insecten al lang geen exotica meer: sprinkhanen, wespen, bijen, mierenlarven, kevers, verschillende soorten wantsen en andere vertegenwoordigers van geleedpotigen worden veel geconsumeerd. Dergelijk voedsel is rijk aan eiwitten, bevat vitamines en mineralen en is een goedkope energiebron. Bovendien vereist de kweek van insecten (entomofagie) veel minder water en voer in vergelijking met traditionele veehouderij, wat dit sector uiterst veelbelovend maakt vanuit het oogpunt van duurzame ontwikkeling.

Het is duidelijk dat het tijd en gerichte inspanningen zal vergen om nieuwe eetgewoonten te vormen voor inwoners van veel andere landen waar gerechten van insecten nog zeldzaam zijn. Toch zijn er al pasta en bakkerijproducten met gemalen sprinkhanen of krekels als eiwitcomponent. Daarnaast winnen projecten om meelwormen in de menselijke voeding op te nemen steeds meer aan populariteit, omdat deze toevoeging helpt om de productiekosten te verlagen en de voedingswaarde te verhogen.

Interessante feiten

Een Franse startup bracht een kruidenmix met gemalen insecten op de markt en stelt voor deze toe te voegen aan dagelijkse gerechten om het eiwitgehalte te verhogen.

In België experimenteren enkele restaurants met het combineren van traditionele Europese recepten (salades, stoofschotels) en het toevoegen van knapperige insecten in plaats van het gebruikelijke vlees.

5. Zeewier

Zeewier is een rijke bron van mineralen, vitamines en meervoudig onverzadigde vetzuren. Rode (zoals nori) en blauwgroene wieren worden het vaakst geconsumeerd. In het kader van ons overzicht zijn echter vooral eencellige wieren interessant, die in korte tijd een biomassa rijk aan eiwitten, koolhydraten en vetten kunnen produceren die geschikt is voor menselijke consumptie.

Sommige soorten microscopisch kleine algen bevatten meervoudig onverzadigde vetzuren van de omega-3- en omega-6-families, die essentieel zijn voor het behoud van de cardiovasculaire gezondheid, evenals antioxidanten. Zo kunnen microalgen niet alleen dienen als voedingssupplement, maar ook als waardevol functioneel ingrediënt dat helpt bij de preventie van verschillende ziekten.

De afgelopen jaren hebben verschillende bedrijven al producten met algen aangeboden: van toevoegingen aan meel tot speciale mengsels voor sportvoeding. Een van de belangrijkste voordelen van algenboerderijen is de mogelijkheid van verticale teelt, waarbij geen enorme oppervlakten nodig zijn en kunstmatige reservoirs en modules efficiënt kunnen worden gebruikt.

Interessant feit

In Japan en de VS worden actief experimenten uitgevoerd met het promoten van “groene smoothies” op basis van spirulina en chlorella. Deze drank heeft een hoog eiwit- en antioxidantgehalte, evenals een aangename frisse smaak wanneer zeewier op de juiste manier wordt gecombineerd met fruit of groenten.

6. GMO-producten

Genetisch gemodificeerde organismen (GMO) zijn onderwerp van brede discussies en blijven een van de meest besproken onderwerpen ter wereld. Ondanks de terughoudendheid van sommige consumenten worden GMO-gewassen (maïs, soja, koolzaad, aardappelen, enz.) actief gebruikt in de voedingsindustrie en ook als veevoer. Het hoofddoel van dergelijke ontwikkelingen is het verhogen van de opbrengst, de resistentie tegen ziekten en plagen, en het verbeteren van de handelskwaliteit van producten.

Kritiek op GMO richt zich op potentiële risico's voor de gezondheid en ecosystemen, maar talrijke onderzoeken hebben geen ondubbelzinnige schade bevestigd die zou kunnen opwegen tegen de voordelen van het gebruik van genetische technologieën. Daarom hebben veel landen de weg ingeslagen van verantwoord gebruik van GMO met verplichte veiligheidsmaatregelen en gestandaardiseerde testresultaten.

In de nabije toekomst kunnen we nieuwe soorten fruit en groenten in supermarkten zien die langer houdbaar zijn zonder behandeling, evenals varkensvlees van dieren die zijn gefokt met een verhoogde weerstand tegen infecties. Dergelijke technologische oplossingen zullen de landbouw productiever maken en oogstverliezen verminderen.

Interessant feit

Sommige wetenschappers werken aan het fokken van GMO-gewassen die kunnen groeien in droge gebieden of op zoute bodems. Deze stap is vooral belangrijk voor ontwikkelingslanden waar een gebrek aan zoet water de teelt van gewone landbouwgewassen bemoeilijkt.

7. Voedsel, gemaakt op een 3D-printer

De technologie van driedimensionaal printen ontwikkelt zich snel: 3D-printers worden niet alleen in de industrie gebruikt voor het maken van plastic en metalen onderdelen, maar ook in de voedingssector. Het principe is eenvoudig: in plaats van plastic of metaal worden vloeibare of pasta-achtige voedingsmengsels gebruikt als printmateriaal. Hiermee kunnen producten van elke vorm, textuur en samenstelling worden "geprint" - van originele desserts tot gezonde snacks.

Het belangrijkste voordeel van 3D-voedselprinten is de mogelijkheid om voedsel direct voor het serveren te bereiden, wat de versheid behoudt en de smaak maximaal tot zijn recht laat komen. Bovendien kan de gewenste hoeveelheid eiwitten, vetten en koolhydraten worden aangepast, evenals de toevoeging van vitamines en mineralen. Het biedt ook een oplossing voor mensen met kauw- of slikproblemen (zoals ouderen of patiënten in revalidatie).

Belangrijk aspect — de vooruitzichten voor het gebruik van 3D-printers in ruimtevluchten of in afgelegen gebieden waar dagelijks vers voedsel leveren niet mogelijk is. Een voedselcartridge met een speciale mix kan de basis vormen voor een volledig dieet waar traditionele kookmethoden moeilijk uitvoerbaar zijn.

Interessant feit

Sommige restaurants en banketbakkerijen experimenteren al met chocolade of pasta op basis van pindameel, waarmee originele figuurlijke desserts worden gecreëerd. Ook zijn er prototypes van printers die gerechten maken van deeg en deze direct tijdens het printen bakken.

We hebben niet alleen alleseter mogelijkheden, maar ook de rede om onze benadering van voeding en het gebruik van de hulpbronnen van de planeet te heroverwegen. Voedselzekerheid, nauw verbonden met ecologische en sociaal-economische aspecten, vereist flexibele, innovatieve oplossingen. De toekomst van de voedingsindustrie is een synthese van tradities, technologische vooruitgang en zorgvuldige omgang met het milieu.

Als de mensheid deze transformaties verstandig benadert, rekening houdt met potentiële risico's en de veiligheidskwesties grondig uitwerkt, kunnen we niet alleen wereldwijde honger voorkomen, maar ook ervoor zorgen dat elke persoon toegang heeft tot divers, gezond en milieuvriendelijk voedsel. We staan aan de vooravond van een nieuwe culinaire revolutie die binnenkort de gebruikelijke menu's zal veranderen en de maaltijden van onze nakomelingen werkelijk futuristisch zal maken.

Voedsel van de toekomst: menu van 2050