
Er zijn nieuwe wetenschappelijke gegevens verschenen die de schadelijkheid van vasten weerleggen en de voordelen van vasten voor gezondheid en levensduur aantonen.
Het gaat niet om een extreme vorm van vasten die kan leiden tot degeneratie en de dood. Meestal betekent langdurig vasten het onthouden van voedsel voor een periode van 48–120 uur.
Pas recent uitgevoerd onderzoek werpt licht op de rol van vasten voor adaptieve cellulaire reacties van het lichaam.
Deze processen zijn buitengewoon complex voor een onvoorbereide lezer, daarom zullen we proberen de informatie zo begrijpelijk mogelijk over te brengen. Degenen die diepgaande kennis over dit onderwerp nodig hebben, kunnen de volledige teksten van de onderzoeken raadplegen via de links aan het einde van dit artikel.
De resultaten van een groot onderzoek uitgevoerd door Valter Longo en Mark P. Mattson, genaamd “Fasting — molecular mechanisms and clinical applications”, weerleggen de schadelijkheid van vasten en tonen de enorme potentiële mogelijkheden van vasten aan voor levensduur, gezondheidsbevordering en het vertragen van veroudering.
Tijdelijk vasten vermindert oxidatieve schade en ontstekingen, optimaliseert de energiestofwisseling en versterkt de cellulaire bescherming.
Bij mensen biedt intermitterend of periodiek vasten bescherming tegen diabetes, kanker, hartziekten en neurodegeneratie, bevordert het gewichtsnormalisatie, en helpt het bij hypertensie, astma en reumatoïde artritis.
Onderzoek bij mensen toont aan dat verschillende vormen van vasten een effectieve strategie voor gewichtsverlies kunnen bieden, het verouderingsproces kunnen vertragen en de gezondheid kunnen optimaliseren.
Zo heeft vasten het potentieel om veroudering te vertragen en kan het nuttig zijn voor de preventie en behandeling van ziekten met minimale bijwerkingen.
Vasten als gevolg van ketogenese (synthese van ketonlichamen, niet te verwarren met ketoacidose) bevordert de verandering van stofwisseling, lipolyse (proces van vetafbraak) en autofagie (zelfreiniging van intracellulair afval).

De effecten van vasten op veroudering en ziekten worden beschouwd als reacties op de evolutionaire aanpassing van zoogdieren aan periodes van voedseltekort. Bij vasten worden cellulaire en moleculaire mechanismen geactiveerd die verantwoordelijk zijn voor beschermende effecten, waardoor het mogelijk is om te overleven onder omstandigheden van volledige of gedeeltelijke energiegebrek, terwijl leeftijdsafhankelijke schade wordt vermeden.
Het werkingsmechanisme van vasten is dat het adaptieve cellulaire stressreacties oproept die leiden tot een verhoogd vermogen om met ernstige stress om te gaan en ziekelijke processen te neutraliseren.
Vasten kan een positief effect hebben bij de preventie en behandeling van kanker. Zoals experimenten aantonen, kunnen herhaalde cycli van periodiek vasten net zo effectief zijn als chemotherapie bij de behandeling van bepaalde soorten kanker bij muizen.
Vasten kan beschermen tegen kanker door de schade aan cellulaire DNA te verminderen en door apoptose (zelfvernietiging) van precancereuze cellen te bevorderen.
Het idee dat kanker kan worden behandeld met een week vasten, dat enkele decennia geleden populair werd, kan slechts gedeeltelijk waar zijn, althans voor sommige soorten kanker en kan ineffectief zijn voor andere soorten kanker.
De effectiviteit van langdurig vasten bij de behandeling van kanker moet worden getest in zorgvuldig ontworpen klinische onderzoeken waarin bijwerkingen moeten worden bestudeerd, waaronder verzwakking van het immuunsysteem en verhoogde gevoeligheid voor bepaalde infecties.
Toch wijzen onderzoeken bij dieren uit verschillende laboratoria erop dat de combinatie van vasten met chemotherapiecycli de effectiviteit van kankerbehandeling aanzienlijk kan verhogen.

Onderzoek benadrukt de gunstige effecten van verschillende vormen van vasten op hypertensie.
Studies tonen een groot potentieel voor gezondheid en levensduur aan, wat periodiek vasten op volwassen leeftijd kan bieden. Voedselonthouding is belangrijk voor het behoud van optimale gezondheid en het verminderen van het risico op veel chronische ziekten, vooral die samenhangen met overgewicht en een zittende levensstijl.
Studies documenteren de weerlegging van de schadelijkheid van vasten en bevestigen de positieve effecten van vasten op gezondheidsindicatoren, waaronder normalisatie van de bloedglucosewaarden, verhoogde insulinegevoeligheid, normalisatie van de bloeddruk, vermindering van lichaamsvet, vermindering van atherogene lipiden (slechte cholesterol) en ontsteking.
Vasten wordt echter niet aanbevolen voor kinderen en ouderen, evenals voor mensen met een laag lichaamsgewicht en patiënten met diabetes mellitus die insuline of insulineachtige medicijnen krijgen.
Extreme dieetinterventies op oudere leeftijd kunnen worden voortgezet ter bescherming tegen leeftijdsgerelateerde ziekten, maar ze kunnen een schadelijk effect hebben op het immuunsysteem en het vermogen om te reageren op bepaalde infectieziekten, wonden en andere problemen.

Volgens onderzoek wordt aanbevolen vasten langer dan 24 uur onder toezicht van een arts te doen en bij voorkeur in een kliniek. Om obesitas te bestrijden worden 12–24 uur vasten aanbevolen gedurende een of meerdere dagen elke week of elke maand, in combinatie met regelmatige lichaamsbeweging.
Klinische en epidemiologische gegevens bevestigen het vermogen van vasten om verouderingsprocessen te vertragen en te beschermen tegen leeftijdsafhankelijke ziekten. De belangrijkste factoren die betrokken zijn bij veroudering, die worden verergerd door een vraatzuchtige levensstijl, worden vertraagd door energiebeperking in het menselijk lichaam. Dit zijn:
- oxidatieve schade aan eiwitten, DNA en lipiden;
- ontsteking;
- accumulatie van disfunctionele eiwitten en organellen;
- verhoogde bloedsuikerspiegel en insuline.
Aanvullende effecten van vasten, die kunnen worden beschouwd als potentiële “anti-aging” strategieën, zijn:
- stimulatie van autofagie (zelfconsumptie van intracellulair afval). Lees hier meer over in ons artikel “Autofagie — mechanisme dat de levensduur verlengt”;
- remming van de mTOR-route (die autofagie belemmert);
- ketogenese (synthese van ketonlichamen).
Zo brengen periodieke vastencycli geen schade toe. Integendeel, ze bieden een meer levensvatbare strategie voor gezondheid en levensduur dan voortdurende calorierestrictie, wat gevaarlijk kan zijn door de mogelijkheid van chronische ondervoeding en potentieel nadelige effecten heeft die verband houden met een te lage lichaamsmassa-index.
Links naar studies die de schadelijkheid van vasten weerleggen:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3946160/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4102383/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3913690/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3208565/