Co stanie się największym zabójcą ludzkości?

Z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że drugie miejsce wśród głównych przyczyn śmiertelności na świecie zajmuje tytoń. W wyniku używania tytoniu umiera ponad 8 milionów osób rocznie, a ponad milion z powodu narażenia na dym tytoniowy. Tymczasem rak zabija co roku 9,6 miliona ludzi na całym świecie.

Jeśli liczby będą nadal rosnąć w tym samym tempie, wkrótce (przypuszczalnie do 2030 roku) tytoń — oraz szereg chorób związanych z paleniem — stanie się najbardziej brutalnym zabójcą ludzkości, powodującym śmierć 10 milionów osób rocznie.

Epidemia tytoniowa jest jednym z największych zagrożeń zdrowotnych w historii świata. Światowa Organizacja Zdrowia podkreśla, że palenie tytoniu zabija do połowy jego użytkowników. Obecnie na świecie jest ponad miliard palaczy, co oznacza, że co najmniej 500 milionów z nich umrze na skutek używania tytoniu.

Jedno z badań wykazało, że mężczyźni i kobiety palący tytoń tracą średnio odpowiednio 13,2 i 14,5 lat życia. Inne badanie ocenia redukcję długości życia w wyniku palenia na 6,8 lat. Każdy wypalony papieros skraca życie średnio o 11 minut. Palacze umierają trzy razy częściej przed 60. i 70. rokiem życia niż osoby niepalące.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia:

„Co 6 sekund z powodu tytoniu umiera około jednej osoby”.

„W XX wieku tytoń spowodował 100 milionów zgonów. Jeśli obecne tendencje się utrzymają, w XXI wieku liczba ta może wzrosnąć do jednego miliarda”.

„Jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie działania, do 2030 roku liczba zgonów związanych z tytoniem przekroczy 10 milionów rocznie. Ponad 80% tych zgonów nastąpi w krajach o niskich i średnich dochodach”.

Najbardziej ucierpią kraje rozwijające się. 48% palaczy mieszka w krajach o niskich i średnich dochodach, gdzie liczba palących nieustannie rośnie od lat 70. XX wieku.

Z kolei w USA liczba palących mężczyzn spadła z 55% w latach 50. do 28% w latach 90. Na Bliskim Wschodzie, gdzie połowa dorosłych mężczyzn pali, konsumpcja tytoniu wzrosła o 24% w latach 1990–1997.

Ekonomiczne skutki palenia tytoniu w krajach Trzeciego Świata są równie przerażające jak jego wpływ na zdrowie ludzi. W Nigrze, Wietnamie i Bangladeszu najuboższe rodziny wydają na tytoń o jedną trzecią więcej niż na żywność.

Z danych WHO wynika, że używanie tytoniu pogłębia ubóstwo. Palącemu trudno zmniejszyć wydatki na tytoń, ponieważ jest on niezwykle uzależniający.

Do lat 40. XX wieku nauka nie łączyła chorób z paleniem, a w Wielkiej Brytanii związek między tytoniem a rakiem został oficjalnie uznany przez rząd dopiero w 1964 roku — po raporcie przygotowanym przez Królewski Kolegium Medyczne. Minęło jeszcze siedem lat, zanim na paczkach papierosów pojawiły się pierwsze ostrzeżenia zdrowotne.

Mimo 30 lat systematycznie gromadzonych dowodów, co czwarty dorosły Brytyjczyk (13 mln osób) nadal regularnie pali (choć 70% z nich próbuje rzucić ten nałóg).

Palenie jest jedną z głównych przyczyn możliwej do uniknięcia śmiertelności na całym świecie. W Stanach Zjednoczonych około 500 000 zgonów rocznie jest związanych z chorobami wynikającymi z palenia, a niedawne badania wykazały, że nawet 1/3 mężczyzn w Chinach znacząco skróci swoje życie z powodu palenia.

Pasywne palenie tytoniu

Z danych WHO wynika, że co roku na całym świecie ponad 1,2 miliona zgonów dotyczy osób niepalących, które wdychały dym tytoniowy.

Około połowa dzieci na całym świecie regularnie wdycha powietrze zanieczyszczone dymem tytoniowym w miejscach publicznych.

WHO podkreśla, że nie istnieje bezpieczne narażenie na dym tytoniowy:

• U dorosłych dym tytoniowy powoduje takie poważne choroby jak: choroby sercowo-naczyniowe i oddechowe, w tym chorobę niedokrwienną serca oraz raka płuc.
• U niemowląt zwiększa ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej.
• U kobiet w ciąży prowadzi do komplikacji podczas ciąży i narodzin dzieci z małą wagą urodzeniową.
• Pasywne palenie powoduje ponad 1,2 miliona przypadków przedwczesnych zgonów rocznie.
• Rocznie 65 000 dzieci umiera z powodu chorób spowodowanych narażeniem na dym tytoniowy.

Światowy Dzień Bez Tytoniu

Światowy Dzień Bez Tytoniu (World No Tobacco Day, WNTD) został ustanowiony w 1987 roku przez Światową Organizację Zdrowia i obchodzony jest co roku 31 maja. Tego dnia na całym świecie organizowane są akcje antytytoniowe. Kampania ma na celu rozpowszechnianie informacji o zagrożeniach związanych z tytoniem i jego negatywnym wpływie na zdrowie.

Wydarzenia w ramach kampanii Światowego Dnia Bez Tytoniu są również skierowane na zmniejszenie zachorowalności i śmiertelności spowodowanych używaniem tytoniu.

Światowy Dzień Bez Tytoniu jest częścią systemu światowych i międzynarodowych dni ONZ.

W USA ustanowiono „Dzień Rzucania Palenia” (Great American Smokeout), który przypada na trzeci czwartek listopada. Został ustanowiony przez Amerykańskie Towarzystwo Onkologiczne w 1977 roku.

WHO zaleca grupom na całym świecie — od lokalnych klubów po rady miejskie i rządy narodowe — coroczną organizację wydarzeń, które pomogą społecznościom świętować Światowy Dzień Bez Tytoniu na poziomie lokalnym. Przeprowadzone wydarzenia obejmowały kampanie pisania listów do urzędników rządowych i lokalnych gazet, marsze, debaty publiczne, lokalne i ogólnokrajowe kampanie reklamowe, spotkania aktywistów antytytoniowych, programy edukacyjne i sztukę publiczną.

Wiele rządów wykorzystuje także WNTD jako datę rozpoczęcia wprowadzania nowych zakazów dotyczących palenia i działań przeciwko tytoniowi. Na przykład 31 maja 2008 roku weszła w życie sekcja ustawy zakazującej palenia w Ontario (prowincja Kanady), zakazująca tablic reklamowych i ekspozycji papierosów w sklepach tej kanadyjskiej prowincji, a 31 maja 2010 roku wszystkie szpitale i instytucje rządowe w Australii wprowadziły zakaz palenia.

Ten dzień służy także jako punkt wyjścia do dyskusji na temat obecnego i przyszłego stanu kraju w kontekście tytoniu — na przykład w Indiach, gdzie z 275 milionami palaczy odnotowuje się jeden z najwyższych poziomów konsumpcji tytoniu na świecie. Rząd Indii uruchomił również gorącą linię wsparcia w rzucaniu palenia, aby pomóc w zwalczaniu rozpowszechnionego w kraju uzależnienia.

Ciekawostka

W 2004 roku Królestwo Bhutanu w Himalajach nie tylko oficjalnie zakazało palenia w miejscach publicznych, ale także jako pierwsze państwo na świecie całkowicie zakazało sprzedaży wyrobów tytoniowych.

Walka z paleniem na świecie

W różnych krajach, zgodnie z krajowym ustawodawstwem, obowiązuje szereg ograniczeń dotyczących sprzedaży i konsumpcji wyrobów tytoniowych.

W Rosji

Z danych badania „Globalny sondaż dorosłej populacji na temat konsumpcji tytoniu” (GATS) wynika, że w Rosji pali:

• mężczyzn — 60,2%
• kobiet — 21,7%

Ogółem pali około 44 miliony dorosłych, co stanowi prawie 40% populacji kraju. W grupie wiekowej od 18 do 44 lat pali prawie połowa obywateli Rosji. 7,3 miliona osób zaczęło palić przed osiągnięciem pełnoletności.

W Rosji odnotowano wysoką intensywność palenia. Średnia liczba papierosów dziennie:

• mężczyźni — 18
• kobiety — 13

Na bierne palenie narażonych jest około 80% ludności Rosji:

• 35% — w pracy
• 90% — w barach
• 78% — w restauracjach

Od 1 czerwca 2013 roku obowiązuje Federalna ustawa „O ochronie zdrowia ludności przed skutkami konsumpcji tytoniu”. Z danych opublikowanych przez Ministerstwo Zdrowia Rosji na początku marca 2015 roku wynika, że w wyniku stosowania przepisów antytytoniowych liczba palaczy spadła o 17% od 2013 roku.

Na Ukrainie

Na Ukrainie pali około 11,5 miliona mieszkańców, w tym 9,1 miliona mężczyzn i 2,5 miliona kobiet. W procentach — odpowiednio 60% i 11,2%. Około jedna trzecia osób w wieku od 18 do 25 lat to stali palacze.

Zakazana jest reklama wyrobów tytoniowych. Zlikwidowano palarnie w Radzie Najwyższej. Całkowicie zakazano palenia wyrobów tytoniowych w miejscach publicznych.

Palenie wyrobów tytoniowych w miejscach objętych zakazem grozi ostrzeżeniem lub nałożeniem grzywny od trzech do dziesięciu minimalnych kwot wolnych od podatku, co wynosi od 51 do 170 hrywien (w przeliczeniu na dolary — od 2 do 13 według kursu z 2021 roku). Grzywna za powtórne naruszenie wynosi od dziesięciu do dwudziestu minimalnych kwot wolnych od podatku, co odpowiada 170–340 hrywien (6–13 dolarów według kursu z 2021 roku).

W Białorusi

W Republice Białorusi zakazano reklamy wyrobów tytoniowych w mediach, na plakatach i billboardach. Zabroniono sprzedaży papierosów w stołówkach i kawiarniach dla dzieci, instytucjach edukacyjnych, obiektach sportowych oraz osobom poniżej 18. roku życia (w przypadku wątpliwości sprzedawca musi zażądać dokumentu potwierdzającego wiek kupującego). Zabroniono także sprzedaży papierosów na sztuki. Zakazane jest palenie w miejscach publicznych.

W kraju pali ponad 20% 15-letnich obywateli.

Grzywna za palenie w miejscach objętych zakazem wynosi od 4 do 30 podstawowych kwot, co w przeliczeniu na dolary daje od 47 do 354 według kursu z 2021 roku.

Walka z paleniem w innych krajach

• Australia: od 2012 roku wszystkie opakowania papierosów zostały ustandaryzowane, zakazano umieszczania logo marek. Opakowania mają ciemnobrązowy kolor, przedstawiają zdjęcia konsekwencji palenia i zawierają informacje o producencie małą czcionką.
• Finlandia: zakazano eksponowania wyrobów tytoniowych na witrynach sklepów; zakazano palenia w samochodzie, jeśli znajdują się w nim osoby niepełnoletnie. Przyjęto prawo, które pozwala palić tylko na zewnątrz. Zdemontowano automaty do sprzedaży papierosów.
• Belgia: podpisano ustawę zakazującą palenia w miejscach publicznych. Kara za naruszenie wynosi 480 dolarów.
• Wielka Brytania: zakazano palenia we wszystkich kawiarniach, restauracjach, klubach, biurach i organizacjach. Kara za naruszenie może wynieść do 2500 funtów (około 3400 dolarów).
• Węgry: za palenie w niedozwolonym miejscu nakładana jest kara 125 dolarów, za naruszenie zasad sprzedaży — do 420 dolarów.
• Niemcy: w ustawie o ubezpieczeniach dodano poprawkę: składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób niepalących są o 40% niższe, ponieważ opieka medyczna jest dla nich tańsza. Wiadomo, że w Niemczech przewidziano czas na przerwy na papierosa. Jednak czas, z którego rezygnują osoby niepalące, sumuje się i dodawany jest do ich urlopu.
• Włochy: kara za palenie w miejscach publicznych wynosi od 250 do 2000 euro.
• Kanada: zakazano palenia we wszystkich instytucjach państwowych, palenie jest zabronione w czasie pracy, na lotniskach, dworcach. Zniknęły popielniczki z barów i restauracji. Firmy tytoniowe nie mogą być sponsorami zawodów sportowych.
• Polska: zakazano palenia w miejscach publicznych i usunięto automaty sprzedające papierosy z ulic.
• USA: zakazano palenia w zamkniętych przestrzeniach publicznych i samochodach służbowych. Kara za naruszenie wynosi 1000 dolarów.
• Turcja: zakazano reklamy wyrobów tytoniowych, palenia w zamkniętych pomieszczeniach (z wyjątkiem miejsc specjalnie wyposażonych) oraz w środkach transportu publicznego.
• Szwecja: student, który chce otrzymać stypendium, musi być osobą niepalącą.
• Bhutan: jedyny kraj na świecie, w którym na całym terytorium zakazano palenia.
• Japonia: firmy wypłacają premie pracownikom, którzy nie palą.