
Oposy, będące jedynymi torbaczami Ameryki Północnej, od dawna budzą mieszane uczucia wśród ludzi. Jeden z najbardziej znanych zoologów XIX wieku, niemiecki naukowiec i podróżnik Alfred Brehm, opisywał je jako wyjątkowo nieprzyjemne stworzenia o nieatrakcyjnym wyglądzie i ospałym charakterze. Twierdził nawet, że oposy wydają się obrzydliwie głupie i zdolne jedynie do jednej reakcji – siedzenia nieruchomo z otwartym pyskiem.
Jednak współczesne obserwacje i badania nad zachowaniem tych zwierząt pozwalają spojrzeć na oposy bardziej obiektywnie i zrozumieć, że są one znacznie bardziej złożone i interesujące, niż mogłoby się wydawać dawnym przyrodnikom.
Spostrzeżenia Brehma i ich reinterpretacja
Alfred Brehm, podróżując po Ameryce, napotkał oposy w warunkach, w których nie prezentowały się najlepiej. Wskazywał na ich niezdarny chód, skłonność do senności i szkody wyrządzane drobiowi domowemu.
Rzeczywiście, rolnicy często znajdowali te drapieżniki w kurnikach po nocnych atakach, gdzie oposy, po wypiciu krwi zabitych kur, nie próbowały uciekać, lecz zasypiały na miejscu przestępstwa. Taki obraz zwierzęcia bez wątpienia budził niechęć wśród obserwatorów.
Jednak dalsze badania wykazały, że w naturalnym środowisku oposy zachowują się znacznie sprawniej i nie są tak głupie, jak mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Zwinne wspinanie się na drzewa i umiejętność tropienia oraz polowania na różnorodne zwierzęta, od małych ssaków i ptaków po owady i żaby, pokazują ich wszechstronność. Na ziemi, w mniej sprzyjającym dla nich środowisku, rzeczywiście mogą wydawać się powolne i niezdarne.
Zagrożenie dla drobiu i reputacja rozbójników
Wśród rolników oposy cieszą się złą sławą. Te zwierzęta rzeczywiście mogą wyrządzać szkody w gospodarstwach domowych, gdyż często dokonują nalotów na kurniki i podwórka.
W przeciwieństwie do niektórych innych drapieżników, które wolałyby ukraść zdobycz i uciec, opos urządza w kurniku prawdziwą „ucztę”. Atakuje kury, wypija ich krew i czasem zasypia obok martwych ptaków.
Takie szokujące zachowanie logicznie budzi chęć pozbycia się drapieżnika: rolnicy, zastając oposa na miejscu przestępstwa, często próbują go zabić. Niemniej jednak wiele oposów unika takiego losu, pokazując niezwykle ciekawą reakcję obronną.
Udawanie martwego: sztuka przetrwania
Najbardziej znaną cechą tych zwierząt jest tzw. „gra w oposa”, czyli umiejętność udawania martwego. Ten trik dał nawet początek angielskiemu wyrażeniu „to play possum”, co oznacza „udawać” lub „symulować”.
W obliczu drapieżnika lub człowieka opos wpada w stan przypominający katalepsję: leży nieruchomo, rozkładając łapy, jego oczy stają się szkliste, a pysk się otwiera. Czasami z pyska wydobywa się piana, a gruczoły analne wydzielają odrażający zapach, co dopełnia iluzję martwego ciała.
Warto zaznaczyć, że ta reakcja ma charakter fizjologiczny i nie jest w pełni świadomym aktem. Przypomina raczej omdlenie lub katalepsję: zwierzę jakby „wyłącza się”, a jego organizm automatycznie podtrzymuje pozory trupa. Gdy niebezpieczeństwo mija, opos nagle „ożywa” i ucieka.
Ciekawe jest to, że u bardzo młodych oposów ta zdolność może nie działać poprawnie lub w ogóle nie występować. Noworodki nie mają jeszcze w pełni rozwiniętego układu nerwowego i nie mogą szybko „wyłączyć się” w obliczu zagrożenia, co czyni je bardziej podatnymi na ataki. Niemniej jednak u dorosłych osobników trik ten często okazuje się zadziwiająco skuteczny przeciwko różnorodnym drapieżnikom – od wilków i kojotów po ludzi.

Siedliska i styl życia
Oposy są rozpowszechnione w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, zamieszkując różnorodne krajobrazy: od lasów i zarośli mangrowych po tropikalne dżungle i zarośnięte krzewami tereny. Preferują samotny, niemal koczowniczy tryb życia, starając się pozostać w jednym miejscu, dopóki jest tam wystarczająco dużo pożywienia i wody.
Zazwyczaj oposy nie budują własnych schronień, lecz osiedlają się w cudzych norach, szczelinach skał lub pod podłogami domów. Nie przywiązują szczególnej wagi do urządzenia swojego tymczasowego siedliska, preferując ciemne, bezpieczne miejsca i wychodząc na polowanie nocą.
Ponadto, niektóre większe gatunki oposów wykazują zadziwiającą odporność na jad węży z rodziny grzechotników. Pozwala im to polować na niebezpieczne gady i skutecznie przetrwać tam, gdzie inne ssaki ryzykowałyby życie.
Wszechstronność i znaczenie dla ekosystemu
Chociaż oposy często są klasyfikowane jako drapieżniki, ich dieta jest znacznie bardziej różnorodna. Mogą żywić się jagodami, owocami, owadami, padliną, a nawet resztkami jedzenia, co czyni je ważnymi „czyścicielami” w przyrodzie.
Liczne badania wskazują, że oposy zjadają ogromne ilości kleszczy, zmniejszając tym samym ryzyko rozprzestrzeniania chorób przenoszonych przez te pasożyty.
Dodatkowo, niska temperatura ciała większości gatunków oposów (jak na ssaki) zapewnia im zwiększoną odporność na wirus wścieklizny. Choć nie można całkowicie wykluczyć zakażenia, u tych zwierząt występuje ono znacznie rzadziej niż u wielu innych gatunków kontaktujących się z ludźmi.
Zadziwiający proces rozwoju młodych
W literaturze naukowej często można znaleźć romantyczne opisy narodzin młodych oposów, jakoby rozwijających się bezpośrednio w torbie matki. W rzeczywistości u torbaczy młode rodzą się niedorozwinięte i mikroskopijne, a dopiero po narodzinach samodzielnie wspinają się do torby, aby przyczepić się do sutków matki.
Ciekawostka
Oposy mogą mieć nawet 20 młodych w jednym miocie, a wszystkie razem mieszczą się w zwykłej łyżeczce do herbaty.
Matka wylizuje drogę na swoim brzuchu, ułatwiając maluchom dotarcie do torby. Po dotarciu do sutka młode mocno się przyczepiają, aby przez kolejne tygodnie rozwijać się, otrzymując pokarm i ochronę. Gdy dorastają, około dwóch miesięcy zaczynają wychodzić na zewnątrz, a potem przez kilka tygodni podróżują na grzbiecie matki, trzymając się jej sierści.

Ciekawostki o oposach
- Pochodzenie nazwy. Słowo „opossum” zostało zapożyczone z języków plemion indiańskich, żyjących na terenach dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Pochodzi od słowa apasum, które można przetłumaczyć jako „białe zwierzę” lub „biały pies”.
- „Gra w oposa” w różnych kulturach. Wyrażenie „grać oposa” stało się idiomem w wielu krajach, zwłaszcza w świecie anglojęzycznym, i jest używane jako metafora udawania lub oszukiwania w różnych sytuacjach — od polityki po sport.
- Znaczenie adaptacyjne ogona. Oposy mają chwytliwy, silny ogon, który pomaga im wspinać się na drzewa, a także przenosić trawę i gałęzie do budowy tymczasowych gniazd. Jednak dorosłe osobniki nie mogą wisieć na ogonie, jak to często pokazuje się w kreskówkach — ich masa ciała jest na to zbyt duża. Niemniej jednak młode mogą przez krótki czas wisieć na ogonie podczas zabawy.
- Długość życia. W naturze średnia długość życia oposa wynosi 1–2 lata, ale w bezpieczniejszych warunkach (np. w zoo) mogą żyć nawet 4–6 lat.
- Rekordowa liczba zębów. U oposa (szczególnie wirginijskiego oposa, najbardziej znanego gatunku w Ameryce Północnej) znajduje się 50 zębów — więcej niż u jakiegokolwiek innego ssaka lądowego na kontynencie. Ten zestaw jest przystosowany do ich wszystkożernej diety i pomaga im przeżuwać zarówno pokarm roślinny, jak i zwierzęcy.
- Cenne „zbieracze kleszczy”. Badania wskazują, że jeden opos może zjadać tysiące kleszczy w ciągu sezonu. Wylizują swoją sierść i pożerają pasożyty, zapobiegając tym samym rozprzestrzenianiu się chorób przenoszonych przez kleszcze (np. boreliozy).
- Kulinarna pomysłowość. Te zwierzęta mogą spożywać niemal wszystkie produkty spożywcze: od pestek i jaj po dojrzałe owoce, grzyby, a nawet śmieci. Niektóre miejskie oposy często przeszukują kosze na śmieci, a mając dostęp do karmy dla zwierząt domowych, szybko „czyścą” miski.
W ten sposób oposy to nie tylko jednostronne i odpychające stworzenia, jak opisywali niektórzy badacze XIX wieku. Z powodzeniem dostosowują się do różnych warunków, wykazując zręczność, wytrzymałość i spryt w walce o przetrwanie.
Tak, te zwierzęta mogą być nocnymi rozbójnikami na farmach i sprawiać problemy rolnikom, ale w ekosystemach naturalnych odgrywają ważną rolę w regulowaniu populacji owadów i drobnych gryzoni.
Ich zadziwiająca umiejętność „udawania martwego” stała się nie tylko powodem powstania stałego wyrażenia w języku angielskim, ale także pomogła tysiącom oposów uniknąć śmierci z rąk drapieżników i ludzi.
Poznając te fakty, można na nowo spojrzeć na oposy i docenić ich interesującą, choć czasem sprzeczną naturę. Te zwierzęta zasługują na uwagę i troskliwe podejście, a ich unikalna ewolucyjna nisza w świecie ssaków czyni je doskonałym przykładem różnorodności i zadziwiającego piękna życia na naszej planecie.
Opos udaje martwego
Możesz włączyć napisy w odtwarzaczu wideo i wybrać ich tłumaczenie na dowolny język w ustawieniach
Fakty o oposach burzące mity
Możesz włączyć napisy w odtwarzaczu wideo i wybrać ich tłumaczenie na dowolny język w ustawieniach